ตำราดูลักษณะแมว

ตำราดูลักษณะแมว
ของวัดอนงคาราม
สมเด็จพระพุฒาจารย์   พุทธสรมหาเถระ  (นวม)

สมเด็จพระพุฒาจารย์   พุทธสรมหาเถระ  (นวม)

บทโคลงไหว้ครู และอารัมภบท

ถวายบังคมเกษเบื้อง            บงเฉวียน
แทนสุมาลัยทองเทียน          ธูปไม้
ไสยเวทวิทยาเพียร               พิรภาพ พระนา
แสดงวิลาเลอศไว้                 เลศรู้ศาสตร์ไสย
นักสิทธ์วิธิเวทพร้อม           สององค์ ท่านนา
พระกะไลยโกฏทรง             พรตไท้
ชุบกายวิลาพงษ์                    มังคเลศ
สิทธิเวทตาไฟให้                   เกิดเชื้อแมวตระกูล

ภาพที่ 1 แมวชื่อ นิลรัตน์
สมยานามชาติเชื้อ                 นิลรัตน์
กายดำสิทธิสามรรถ              เลอศ พร้อม
ฟันเนตรเล็บลิ้นทัด               นิลคู่ กายนา
หางสุดเรียวยาวน้อม             นอบโน้มเสมอเศียร

ภาพที่ ๒ แมวชื่อ วิลาศ
ราวคอทับถงาดท้อง              สองหู
ขาวตลอดหางดู                     ดอกฝ้าย
มีเศวตสี่บาทตรู                     สองเนตร เขียวแฮ
นามวิลาศงามคล้าย               โภคพื้นกายดำ

ภาพที่ ๓ แมวชื่อ ศุภลักษณ์หรือทองแดง
เฉิดโฉมสุภลักษณ์ล้ำ            วิลาวรรณ
สีดังทองแดงฉัน                    เพริศแพร้ว
แสงเนตรเฉกแสงพรร          โณภาส
กันสรรพโทษแคล้ว              สิ่งร้ายคืนเกษม

ภาพที่ ๔ แมวชื่อ  เก้าแต้ม
สลับดวงคอศิระต้น              ขาหลัง
สองไหล่กำหนดทั้ง               บาทหน้า
มีโลมดำบดบัง                       ปลายบาท สองแฮ
เก้าแห่งดำดุจม้า                     ผ่านพื้นขาวเสมอ

ภาพที่ ๕ แมวชื่อ มาเลศหรือดอกเลา
วิลามาเลศพื้น                        พรรณกาย
ขนดังดอกเลาราย                  เรียบร้อย
โคนขนเมฆมอปลาย ปลอมเศวต
ตาดั่งน้ำค้างย้อย                     หยาดต้องสัตบง

ภาพที่ ๖ แมวชื่อ แซมเศวต
ขนดำแซมเศวตสิ้น               สรรพางค์
ขนคู่โลมกายบาง                   แบบน้อย
ทรงระเบียนเรียบสำอาง       เรียวรุ่น งามนา
ตาดังแสงหิ่งห้อย                   เปรียบน้ำทองทา

ภาพที่ ๗ แมวชื่อ รัตนกัมพล
สมยากาเยศย้อม                    สีสังข์
ชื่อรัตนกัมพลหวัง                 ว่าไว้
ดำรัดรอบกายจัง                    หวัดอก หลังนา
ตาดั่งเนื้อทองได้                    หกน้ำเนียมแสง

ภาพที่ ๘ แมวชื่อ วิเชียรมาส 
ปากบนหางสี่เท้า                   โสตสอง
แปดแห่งดำดุจปอง                กล่าวไว้
สีเนตรดั่งเรือนรอง                นาคสวาดิ ไว้เอย
นามวิเชียรมาสไซร้               สอดพื้นขนขาว

ภาพที่ ๙ แมวชื่อ นิลจักร
นิลจักรบอกชื่อช้อย              ลักขณา
กายดุจกลปีกกา                     เทียบแท้
เศวตรอบรัดกรรฐา               โดยที่
เนาประเทศได้แม้                  ดั่งนี้ควรถนอม

ภาพที่ ๑๐  แมวชื่อ มุลิลา
มุลิลาปรากฏแจ้ง                   นามสมาน
ใบโสตสองเศวตปาน           ปักล้วน
สีตาผกาบาน                          เบญจมาส เหลืองนา
หางสุดโลมดำถ้วน                บาทพื้นกายเศียร

ภาพที่ ๑๑ แมวชื่อ กรอบแว่นหรืออานม้า
หนึ่งนามกรอบแว่นพื้น        เศวตผา
ขนดำเวียนวงตา                    เฉกย้อม
เหนือหลังดั่งอาน                   ชาชาติ
งามดั่งดวงหมึกพร้อม           อยู่ด้าวใดแสวง

ภาพที่ ๑๒ แมวชื่อ ปัดเศวตหรือปัดตลอด
ปัดเศวตลักษณนั้น                ปลายนา สาแล
ขาวตลอดหางหา                   ยากพร้อม
ระลุมเฉกสลับตา                  กายเฟ็ด เดียวแฮ
ตาดั่งคำทรายล้อม                 บุษยน้ำพลอยเหลือง

ภาพที่ ๑๓ แมวชื่อ กระจอก
มีนามกระจอกนั้น                 ตัวกลม งามนา
กายดำสีสรรพสม                  สอดพื้น
ขนขาวเฉกเมฆลม                ลอยรอบ ปากแฮ
ตาประสมสีชื้น                      เปรียบน้ำรงผสาน

ภาพที่ ๑๔ แมวชื่อ สิงหเสพย์
นามสิงหเสพย์ชื่อเชื้อ           ดำกาย
ขาวที่ริมปากลาย                   รอบล้อม
เวียนเถลิงศอสังข์ปลาย        นาสิก อยู่แฮ
ตาดั่งสีรงย้อม                        หยาดน้ำจางแสง

ภาพที่ ๑๕ แมวชื่อ การเวก
มีนามการเวกพื้น                   กายดำ
ศรีสรลักษณนำ                     แนะไว้
สองเนตรเลื่อมแสงดำ          คือมาศ
สันจมูกสีเศวตไซร้               ดุจแม้นแบบเขียน

ภาพที่ ๑๖ แมวชื่อ จตุบท
จตุบทหมดเฟ็ดน้อม             นามแสดง ไว้นา
โลมสกลกายแสง                  หมึกคล้าย
สี่บาทพิศเล่ห์แฝง                  ลายเศวต
ตาเลื่อนสีเหลืองคล้าย           เช่นแม้นดอกโสน

ภาพที่ ๑๗ แมวชื่อ โกญจา
กายดำคอสุดท้อง                   ขาขน เลอียดเฮย
ตาดั่งสีบวบกล                      ดอกแย้ม
โกญจาพจน์นิพนธ์                นามกล่าว ไว้นา
ปาก และหางเรียวแฉล้ม       ทอดเท้าคือสิงห์

โคลงแจ้งคุณภาพแมว ๑๗ ชนิดข้างต้น
สิบเจ็ดลักษณเชื้อ                  วิลา นี้นา
ควรจะเสาะแสวงหา             สืบไว้
จะกอบเกียรติยศถา               วรสวัสดิ์ ยิ่งแฮ
ทรัพย์จะพูนเพิ่มให้               เพราะเลียงแมวศรี
แม้วายชีพอย่าทิ้ง                   ซากผี
ใส่ที่ฝังแรมปี                         ขวบขั้น
อัฏฐิแมวนั้นมี                        คุณยิ่ง นักแฮ
อาจประหารภัยกั้น                กอบเกื้อพูลผล

แมวร้าย

ภาพที่ ๑ แมวชื่อ ทุพพลเพศ
 ตัวขาวตาเล่ห์ย้อม                ชานสลา
หนึ่งดั่งโลหิตทา                    เนตรไว้
ปลอมลักคาบมัศยา               ทุกค่ำ คืนแฮ
ชื่อทุพพลเพศให้                   โทษร้อนแรงผลาญ

ภาพที่ ๒ แมวชื่อ พรรณพยัคฆ์หรือลายเสือ
มีพรรณพยัคฆ์เพศพื้น          ลายเสือ
ขนดั่งชุบครำเกลือ                 แกลบกล้อง
สีตาโสตแสงเจือ                   เจิมเปือก ตมแฮ
เสียงดั่งผีโป่งร้อง                  เรียกแคว้นพงไศล

ภาพที่ ๓ แมวชื่อปิศาจ
อาจิณจำพวกนี้                      อาจิณ โทษนา
เกิดซึ่ง ลูกออกกิน                 ไป่เว้น
หางขดดั่งงูดิน                        ยอบขนด
ขนดูสากสยายเส้น                ซูบเนื้อยานหนัง

ภาพที่ ๔ แมวชื่อ หินโทษ
หินโทษโหดชาติเชื้อ ลักขณา
เกิดลูกตายออกมา                 แต่ท้อง
สันดานเพศกายปรา-             กฎโทษ อยู่แฮ
ภัยพิบัติพานต้อง                   สิ่งร้ายมาสถาน

ภาพที่ ๕ แมวชื่อ กอบเพลิง
มักนอนยุ้งอยู่ซุ้ม                   ซ่อนกาย
เห็น แต่คนเดินชาย                วิ่งคล้าย
กอบเพลิงกำหนดหมาย        นามบอก ไว้เอย
ทรลักษณชาติเชื้อร้าย           โทษแท้พลันถึง

ภาพที่ ๖ แมวชื่อ เหน็บเสียด
เหน็บเสนียดนามโทษร้าย    เริงเข็ญ
ค่างที่ทุยหางเห็น                   โหดร้าย
ทรงรูปพิกลเบญ-                  จาเพศ
แมวดั่งนี้อย่าไว้                      ถิ่นบ้านเสียศรี

ต่อไปนี้เป็นบทโคลงแสดงโทษแมวร้าย
วิลาหินชาติเชื้อ                      ทุพพล ร่างแห
โดยศาสตร์เวทางค์ยล           ยากรู้
อย่าควรประกอบปน ของชั่ว ไว้นา
ทรัพย์ และยศศักดิ์ผู้              ที่เลี้ยงสูญเกษม
แมวมีลักษณพร้อม               เพรากาย
หางดังบ่วงเบ็ดทาย               โทษไว้
เฉกพลอยเพ็ชร์รานสลาย     โดยกล่าว มาแฮ
จงปล่อยเสียอย่าได้               คิดเลี้ยงยังสถาน

สมบูรณสิบเจ็ดพร้อม          ลักขณา
สฤษฎิ์นามสมยา                   บอกแจ้ง
แมวโทษหกตัวมา                 บรรจบ
ยี่สิบสามตัวแสร้ง                 สืบไว้พึงยล

ต่อไปเป็นกาพย์ ๑๖ แสดงคุณโทษของแมวไว้ดังนี้

            แมวเอกท่านกล่าวโดยหมาย            ตำราบรรยาย
ในรูปพรรณพรรณา
            กายดำเด่นพักตร์โสภา                      สองหูบาทา
ท้องหลังและหางมีสี
            เก้าแห่งใสเหมือนสำลี                      เนตรดังมณี
มรกตเปรียบกับนัยนา
            สำเนียงไพเราะสหัสา                       เป็นที่เมตตา
แก่ฝูงมนุษย์หญิงชาย
            แม้นใครได้เลี้ยงโดยหมาย               จักได้เป็นนาย
ผู้ใหญ่เลื่อนที่ฐานา
            ศฤงคารบริวารโภคา                         ทรัพย์สินจักมา
เนืองเนืองบริบูรณ์พูนมี
            จักเจริญสวัสดิภาพศักดิ์ศรี               ศัตรูไพรี
บ่ห่อนจะใกล้กายตน
            เลี้ยงให้จงดีมีผล                                ตามท่านกล่าวกล
ตำราดั่งนี้โดยปอง
            หนึ่งกายขาวศรีสมผอง                     โสภาลำยอง
แลดำนั้นเก้าแห่งมี
            เสยยาแมวชาติมีศรี                           แม้นใครเลี้ยงดี
ค้าขายจะได้โภคา
            ทรัพย์สินสมบัตินานา                       นองเนืองเนื่องมา
ทุกสิ่งสารพันพึงมี
            ผู้นั้นจะเป็นเศรษฐี                            เพราะแมวนั้นดี
จะให้ซึ่งคุณเจ้าตน
            หนึ่งนามนีลรัตน์โสภณ                   ทั่วทั้งสกนธ์
เล็บลิ้นก็ดำอำไพ
            แม้นสบพบแมวตัวใด                       ดำดุจท่านไข
ดั่งนี้จงเลี้ยงรักษา
            ย่อมจักให้คุณอเนกนา                      ศฤงฆารโภคา
จะเนื่องเป็นนิจบริบูรณ์
            กอปรด้วยโภไคไอสูรย์                    แสนสุขเพิ่มพูน
เจริญสวัสดิ์กำจัดภัย
            หนึ่งแมวทองแดงแสงใส                 เล็บลิ้นฟันใน
นั้นแดงดั่งแกล้งย้อมมา
            ใครเลี้ยงจักได้ยศถา                          ยิ่งพ้นคณนา
เป็นที่อำมาตย์มนตรี
            หนึ่งนามดอกเลาใสศรี                     ขนทั่วอินทรีย์
แลขาวนั้นแกมแซมดำ
            ใครพบเร่งให้อุปถัมภ์                       แมวนั้นจักนำ
ซึ่งสุขสวัสดิมงคล
            หญิงชายทั่วหล้าสากล                      จักเมตตาตน
ด้วยแมวนั้นเป็นเสน่หา
            เป็นที่รักใคร่ไปมา                            แห่งฝูงชนา
นิกรทั่วทั้งหญิงชาย
            หนึ่งนามแมวแก้วโดยหมาย ขาวทั่วทั้งกาย
แลเนตรนั้นดั่งมณี
            สี่เท้าดำงามมีศรี                                หูหางดำดี
ดังหมึกมาละลายทา
            มีคุณยิ่งล้ำสหัสา                                จักได้โภคา
พิพัฒน์สมบัติเพิ่มพูน
            ใครเลี้ยงจะได้ไอสูรย์                       ศฤงฆารบริบูรณ์
ทุกสิ่งสารพันพึงมี
            หนึ่งกายดำปลอดมีศรี                       เลื่อมแสงวจี
ดั่งแกล้งมาลบลายทา
            เลี้ยงดีมีคุณสหัสา                              จงเร่งหามา
เลี้ยงไว้อย่าแคลงสงไสย
            หนึ่งด่างดุจอานพาชี                          เด่นหน้ามีศรี
นัยนาทั้งสองขอบดำ
            ตีค่าแสนตำลึงทองคำ                        ใครเลี้ยงจักนำ
เกียรติยศมาให้เจ้าตน
            หนึ่งดำเป็นขอบรอบสกนธ์             กายนั้นโสภณ
ประหลาดดั่งแกล้งแต่งมา
            ใครเลี้ยงจักมียศถา                            มีเดชเดชา
นุภาพแก่คนเกรงกลัว
            สีดำเลื่อมทั้งตัว                                 นาสิกละลั้ว
ขาวผ่องเป็นแด่นโสภา
            ใครเลี้ยงจะมียศฐา                             ในเจ็ดเดือนตรา
พระยาจะให้ลาภหลาย
            หนึ่งคางข้างขาวบรรยาย                   โสภาเพริดพราย
ท่านกล่าวว่าเป็นศักดิ์ศรี
            ใครเลี้ยงจักเป็นมนตรี                      เสนาธิบดี
ประกอบด้วยยศศฤงคาร
            หนึ่งแด่นปากจมูกโอฬาร                 ใครได้พบพาน
จงเลี้ยงบำรุงรักษา
            จักได้ที่แดนไร่นา                              ทรัพย์สินโภคา
ถ้าไพร่จะได้เป็นนาย
            หนึ่งข้างร่องมดท่านทาย                   ดีแต่ค้าขาย
สำเภาเภตรานาวัง
            พ่อค้าควรเลี้ยงโดยหวัง                    แมวนั้นดุจคลัง
เงินทองทุกสิ่งพึงมี
            หนึ่งข้างปัดตลอดศรี             ตำราว่าดี
ใครเลี้ยงจะกว่าตระกูล
            กอร์ปด้วยยศไอสูรย์                         ทุกสิ่งบริบูรณ์
ย่อมเนื่องเป็นนิจนิรันดร์
            หนึ่งสี่เท้าด่างขบขัน                         ท่านว่าควรกัน
ให้เลี้ยงแต่ราชนิกูล
            แมวนั้นย่อมจักให้คุณ                       จงมีการุณ
อย่าทำวิบัติอันตราย
            หนึ่งด่างสองหูโดยหมาย                  ตำราท่านทาย
ว่าควรจะเลี้ยงแต่สงฆ์
            ร่ำเรียนสิ่งใดได้คง                            บ่มิลืมหลง
สำเร็จดังความปรารถนา
            ท่านกล่าววิตถารตำรา                       จงพิจารณา
มาเลี้ยงทุกสิ่งตามมี
            แมวตายอย่าทิ้งซากผี                        ฝังไว้แรมปี
แล้วเก็บกระดูกแมวมา
            ใส่หม้อพิทักษ์รักษา                         จักให้คุณา
มีคุณดั่งเป็นเหมือนกัน
            เลี้ยงแล้วอย่าได้เดียดฉันท์                อย่าทุบตีรัน
ถนอมจักรักหนักหนา
            บรรจงอาหารโอชา                            ข้าวน้ำเนื้อปลา
ทุกสิ่งจงให้บริบูรณ์
            แมวนั้นย่อมจักเพิ่มพูน                     อย่าเพิ่งอาดูร
สงสัยในเรื่องตำรา
            แมวชั่วมีมากเหลือตรา                     ลายดังพยัคฆา
กินลูกแลออกลูกตาย
            ด่างแดง หางดอกฉิบหาย                  หางขอด ขาวลาย
ท้ายด่างให้เร่งปล่อยเสีย ฯ